Βασίλειος ὁ Μέγας (1η Ἰανουαρίου)
Ὁ μέγας τῆς ἐκκλησίας πατὴρ καὶ διάσκαλος Βασίλειος ἐγεννήθη περὶ τὸ 330 ἐν Καισαρείᾳ τῆς Καππαδοκίας, ἐκ πατρὸς Βασιλείου ὡσαύτως καλουμένου καὶ μητρὸς Ἐμμελείας· καὶ ὁ μὲν πατὴρ κατήγετο ἐκ Νεοκαισαρείας, ἡ δὲ μήτηρ ἦν ἐκ Καππαδοκίας. Μετὰ τὰς ἐν Καισαρείᾳ αὐτοῦ πρώτας σπουδὰς καὶ εἶτα ἐν Βυζαντίῳ, ἐπεσκέφθη, νεαρὸς τὴν ἡλικίαν, καὶ τὰς Ἀθήνας, ἔνθα ἐπὶ τετραετίαν συνεπλήρωσε τὰς σπουδὰς αὐτοῦ, εἰς τὴν φιλοσοφίαν, ρητορικήν, γραμματικήν, ἀστρονομίαν καὶ ἰατρικήν, ἔχων συμφοιτητὰς τὸν Ναζιανηνὸν Γρηγόριον καὶ Ἰουλιανὸν τὸν Παραβάτην. Ἐξ Ἀθηνῶν ἐπέστρεψεν εἰς Καισαρείαν διδάσκων τὴν ρητορικὴν καὶ ἐκεῖθεν, ἀποφασίσας ν' ἀσπασθῇ τὸν μοναχικὸν βίον, μετέβει εἰς τὰ κέντρα τοῦ ἀσκητισμοῦ, ἵνα διδαχθεῖ τὰ τῆς μοναχικῆς πολιτείας, εἰς Αἴγυπτον, Παλαιστίνην, Συρίαν καὶ Μεσοποταμίαν, ὁπόθεν ἐπανακάμψας ἀπεσύρθη εἰς μονήν τινα τοῦ Πόντου γενόμενος μοναχός, ἐπὶ πενταετίαν ὅλην αὐστηρῶς ἀσκούμενος (357-362).
Ἦδη τελείως εἰς τὴν ὀρθόδοξον πίστην κατηρτισμένος ἐχειροτονήθη διάκονος καὶ πρεσβύτερος ὑπὸ τοῦ Καισαρείας Εὐσεβίου, τὸν ὁποῖον ἀργότερον καὶ διεδέχθη εἰς τὸν θρόνον (370) ὑπερβαλὼν πάντας τοὺς παλαιοὺς ἐπὶ παιδείᾳ, σεμνότητι ἤθους καὶ ἁγιότητι βίου. Εἰς τοὺς κατὰ τοῦ Ἀρειανισμοῦ ἀγῶνας ἀνεδείχθη ἀδαμάντινος, οὔτε θωπεῖαι βασιλικαὶ τοῦ Οὐάλεντος (364-378), μεταβάντος αὐτοπροσώπως εἰς Καισαρείαν ἵνα μεταστρέψῃ αὐτὸν εἰς τὸν Ἀρειανισμόν, οὔτε αἱ ἀπειλαὶ τοῦ Μοδέστου ἔκαμψαν αὐτόν· «πῦρ καὶ ξίφος καὶ θῆρες καὶ οἱ τὰς σάρκας τέμνοντες ὄνυχες τρυφὴ μᾶλλον ἡμῖν εἰσὶν ἢ κατάπληξις· πρὸς τοῦτο ὔβριζε, ἀπείλει, ποίει κἂν ὅ,τι οὖν ἂν βούλομένῳ σοι, τῆς ἐξουσίας ἀπόλαυε· άκουέτω τοῦτο καὶ βασιλεύς, ὡς ἡμᾶς γε οὐχ' αἱρήσεις οὐδὲν πείσεις συνθέσθαι τῇ ἀσεβείᾳ κἂν ἀπειλῇ χαλεπώτερα» (Ἐπιτάφιος εἰς τὸν Μέγαν Βασίλειον Γρηγορίου Ναζιανζηνοῦ, κεφ. 30). Ὑπερήσπισεν εὐθαρσῶς τὴν ὀρθόδοξον πίστιν, καταπλήξας τὸν βασιλέα καὶ καταβροντήσας τοὺς Ἀρειανούς. Ἡ λοιπὴ δὲ ποιμαντορικὴ αὐτοῦ δρᾶσις ὑπῆρξεν ἀπαράμιλλος· κατὰ τὸν λιμὸν τῆς Καισαρείας ἵδρυσε τὸ περιώνυμον πτωχοκομεῖον, ἐν ᾧ εὗρον τροφὴν πάσης ἡλικίας καὶ γένους καὶ φυλῆς πένητες· ἀσθενήσας ἐκ τῶν νεφρῶν καὶ ἐξηντλημένος ἐκ τοῦ αὐστηροῦ ἀσκητικοῦ βίου ὑπάρχων, ἀπέθανε κατὰ τὸ πεντηκοστὸν μόλις ἔτος τῆς ἡλικίας αὐτοῦ (378) θρηνηθεὶς πικρῶς ὑπὸ τοῦ ὀρφανισθέντος αὐτοῦ ποιμνίου.
Πηγή: Σωφρονίου πρ. Λεοντοπόλεως (Εὐστρατιάδου), Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1961.
Ἐπιμέλεια: Ἐμμανουὴλ Δρυλεράκης γιὰ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Αὐστρίας
Σχετικοὶ σύνδεσμοι:
