Νεόφυτος μάρτυς (Ἰανουρίου 21)

Ἐγεννήθη ἐν Νικαίᾳ τῆς Βιθυνίας ἐκ γονέων εὐσεβῶν, τοῦ Θεοδώρου καὶ τῆς Φλωρεντίας, ἐπὶ τῆς βασιλείας Διοκλητιανοῦ (284-304). Ἐκ νεαρᾶς ἡλικίας κατέφυγεν εἰς τὸν Ὄλυμπον διαιτώμενος ἐντὸς σπηλαίου. Ἐκ τοῦ Ὀλύμπου ἐπανῆλθεν εἰς Νίκαιαν πρὸς ἐπίσκεψιν τῶν γονέων αὑτοῦ καὶ πάλιν εἰς Ὄλυμπον· οἱ Συναξαρισταὶ λέγουσιν, ὅτι ἐπὶ τῆς βασιλείας Διοκλητιανοῦ ἐγεννήθη, ὁ δὲ τοὺ Νικοδήμου ἐπὶ Δεκίου καὶ Διοκλητιανοῦ· ἀλλ᾽ ἀφοῦ ἔζη ἐπὶ Διοκλητιανοῦ τοῦ βασιλεύσαντος 33 ἔτη μετὰ τὸν Δέκιον (249-251), πῶς λέγουσιν, καὶ ἰδίως ὁ τοῦ Νικοδήμου, ὅτι ὑπὸ τοῦ Δεκίου παρεδόθη εἰς θάνατον; Ἀλλ᾽ οἱ Συναξαρισταὶ τὸν Δέκιον λέγουσιν ἡγεμόνα, ἐνῷ τὸν Διοκλητιανὸν καλοῦσιν βασιλέα καί, ἐκλαμβάνοντες τοῦτον ὡς τὸν γνωστὸν αὐτοκράτορα καὶ διώκτην Δέκιον, δικαιολογοῦσιν τὴν ἐνώπιον τούτου παράστασιν, τοῦ ἁγίου, γενομένην δι᾽ ἀγγέλου· ἐκ τοῦ Ὀλύμπου δηλαδὴ μετεφέρθη ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου εἰς Ρώμην! Ἴσως πρόκειται περὶ πλησιοχώρου ἄρχοντος, Δεκίου καλουμένου (ἡγεμόνα ὀνομάζει τοῦτον τὸ Συναξάριον), ὅστις παρέδωκεν αὐτὸν εἰς τοὺς δήμιους, οἵτινες διὰ ἀπροσδόκητον αὐτοῦ παρρησίαν ἐράβδισαν, ἔθεσαν εἰς κλίβανον, ἔρριψαν εἰς τὰ θηρία καί, τέλος, διὰ τοῦ ξίφους ἀπέκτειναν.

Τὸν Νεόφυτον ἐκριζοῖ τόν δε δόρυ*,
νέου φυτοῦ κάλλιστον οἷά περ θάλος.

[* ἐκριζοῖ γῆθεν δόρυ ΒΝ. Ἀκολουθίας μέρη τοῦ ἁγίου Νεοφύτου εὕρηνται εἰς τοὺς Παρισινοὺς Κώδικας 258 φ. 185 β, 1571 φ. 255 φ. 100α, 1615 φ. 273β, 1572 φ. 237α,  εἰς Λαυριωτικὸν Θ 64 φ. 220α καὶ εἰς Κώδ. τῶν Καυσοκαλυβίων. Ἀκολουθία τούτου, ποίημα Νεοφύτου μητροπολίτου Ἄρτης, ἐξεδόθη ἐν Βουκουρεστίῳ 1723 καὶ ἐν Κωνσταντινουπόλει 1892.]

Πηγή: Σωφρονίου πρ. Λεοντοπόλεως (Εὐστρατιάδου), Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1961.

Ἐπιμέλεια: Ἐμμανουὴλ Δρυλεράκης γιὰ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Αὐστρίας