Ἰανουάριος ἱερομάρτυς, ἐπίσκοπος Βενεβενδοῦ, Σόσσος καὶ Πρόκλος (ἢ Πρόκουλος), διάκονοι πόλεως Ποτιόλων, Εὐτύχιος καὶ Ἀκούστιος (ἢ Ἀκούτιος) διάκονοι, Φαῦστος καὶ Δησιδέριος οἱ κληρικοὶ (Ἀπριλίου 21, Σεπτεμβρίου 19 Del).

Ἐκ τούτων ὁ μὲν ἅγιος Ἰανουάριος ἦν ἐπὶ Διοκλητιανοῦ (284-304) ἐπίσκοπος Βενεβενδοῦ, ὅστις κηρύττων τὸν Χριστὸν ἐνεκλείσθη εἰς φυλακὴν τῶν Ποτιόλων μετὰ τῶν διακόνων Σόσσου, Πρόκλου, Εὐτυχίου καὶ Ἀκουστίου· τούτους ἐκβαλὼν τῆς φυλακῆς ὁ ἄρχων τῆς Καμπανίας Τιμόθεος καὶ μὴ καταπείσας νὰ ἀρνηθῶσι τὸν Χριστὸν ἐνέβαλεν εἰς κάμινον πυρός, ἐνευροκόπησεν, ἔρριψεν εἰς τὰ θηρία καὶ τέλος τὰς κεφαλὰς αὐτῶν ἀπέτεμε μετὰ τῶν εἰς ἐπίσκεψιν αὐτῶν ἐλθόντων ἀνωτέρω κληρικῶν.

Περισσότερα...

Ἀλεξάνδρα (ἢ Ἀλεξανδρία) ἡ βασίλισσα, Ἀπολλώ, Ἰσαάκιος καὶ Κοδράτος οἱ αὐτῆς θεράποντες (Ἀπριλίου 21).

Ἡ ἁγία Ἀλεξάνδρα ἦν σύζυγος τοῦ βασιλέως Διοκλητιανοῦ (284-304)· αὕτη παρισταμένη κατὰ τὰ φρικτὰ μαρτύρια τοῦ μεγαλομάρτυρος Γεωργίου καὶ βλέπουσα τὴν καρτερία, ἀλλὰ καὶ τὰ θαύματα τὰ ἐπ᾽ αὐτοῦ ἐπιτελούμενα, καὶ τὴν ἐπιστροφὴν τοσούτων ἐθνικῶν εἰς τὸν χριστιανισμὸν διὰ τῶν τεραστίων τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, περιεφρόνησε τὴν βασιλικὴν ἀξίαν καὶ δόξαν, ἐπίστευσεν εἰς τὸν Χριστὸν καὶ ὡμολόγησεν ἐνώπιον τοῦ συζύγου αὑτῆς Διοκλητιανοῦ ἑαυτὴν χριστιανήν. Τότε φυλακίζεται αὕτη· οἱ δὲ θεράποντες αὐτῆς Ἀπολλώ, Ἰσσαάκιος καὶ Κοδράτος, τὴν θηριωδίαν βλέποντες τοῦ βασιλέως, ἤλεγξαν αὐτὸν ἐν παρρησίᾳ, ὅτι οὐδὲ ἐκείνης ἐφείσατο, μεθ᾽ ἧς συνέζησε καὶ ἐτεκνοποίησε, καὶ οὗτοι μὲν φυλακισθέντες τὰς κεφαλὰς αὑτῶν ἀπετμήθησαν, ἡ δὲ Ἀλεξάνδρα μαθοῦσα τὴν βασιλικὴν ἀπόφασιν, ὅτι ἔμελλε συναποκεφαλισθῇ μετὰ τοῦ μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, ἔκλινε τὰ γόνατα εἰς προσευχὴν ἐν τῇ φυλακῇ καὶ παρέδωκε τὸ πνεῦμα.

Περισσότερα...

Ἀναστάσιος ὅσιος ὁ Σιναΐτης (Ἀπριλίου 21)

Ἐκ τῶν ἐπιφανεστέρων Σιναϊτῶν πατέρων, ἀκμάσας κατὰ τὸν ζ´ αἰῶνα καὶ διακριθεὶς διὰ τὸν αὐστηρὸν αὑτοῦ ἀσκητικὸν βίον καὶ τὴν βαθεῖαν αὑτοῦ μόρφωσιν. Ἐπισκεφθεὶς τὴν Παλαιστίνην, τὴν Συρίαν καὶ τὴν Αἴγυπτον, κατεπολέμει τὸν Μονοφυσιτισμὸν καὶ τὰς διαφόρους αἱρέσεις, συγγράψας τὸν Ὁδηγὸν αὑτοῦ (κατὰ τῶν Μονοφυσιτῶν), λόγους ψυχωφελεῖς καὶ ἄλλα διάφορα, ἅτινα διέδωκαν πανταχοῦ τὴν φήμην αὐτοῦ. Διὰ τὰς πολλὰς αὑτοῦ ἀρετὰς ἐγένετο ἡγούμενος τῆς ἐν τῷ Σινᾷ μονῆς καὶ ἐκοιμήθη ἐν εἰρήνῃ περὶ τὰς ἀρχὰς τοῦ ὀγδόου αἰῶνος.

Περισσότερα...

Βάδιμος ἀρχιμανδρίτης καὶ ἑπτὰ αὐτοῦ μαθηταὶ (Ἀπριλίου 9)

Πέρσης περιφανὴς καὶ πλούσιος ἐκ πόλεως Βηθλαπάτης κατὰ τοὺς χρόνους Σαφορίου βασιλέως τῶν Περσῶν. Καταφρονήσας τὴν ἐν κόσμῳ δόξαν καὶ τὰ πλούτη, ἐγένετο μοναχὸς καὶ εἶτα καὶ ἀρχιμανδρίτης ἔχων περὶ αὐτὸν ἑπτὰ φοιτητάς· διὰ τὴν εἰς Χριστὸν ὁμολογίαν συνελήφθη μετὰ τῶν ἑπτὰ αὐτοῦ μαθητῶν καὶ ἐκλείσθη εἰς φυλακήν· ἐξαχθεὶς εἶτα παρεδόθηη εἰς τὸν δήμιον Νηρσᾶν, χριστιανὸν πρότερον ὄντα καὶ ἐκ φόβου εἰς τὴν εἰδωλολατρείαν ἐπιστρέψαντα· οὗτος ἐλεγθεὶς ὑπὸ τοῦ μάρτυρος διὰ τὴν πρᾶξιν αὐτοῦ κατέφερε τέσσερα κτυπήματα μετὰ δυνάμεως διὰ τῆς σπάθης αὐτοῦ καὶ ἐθανάτωσεν αὐτόν· εἴτα ἀπεκεφάλισε καὶ τοὺς μαθητὰς τοῦ ἁγίου.

Ἑπτὰς μαθητῶν συντέμνεται* Βαδίμῳ
οὐ γὰρ πέφευγεν ὡς μαθηταὶ Κυρίου.

[*Συντέτμηται ΒΝ. Ὁ β´ στίχος ἐν ΒΝ οὕτω: εἰς οὐρανοὺς δ᾽ ἔφθασεν, οὗ Θεοῦ θρόνος.]

Πηγή: Σωφρονίου πρ. Λεοντοπόλεως (Εὐστρατιάδου), Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1961.

Ἐπιμέλεια: Ἐμμανουὴλ Δρυλεράκης γιὰ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Αὐστρίας

Εὐψύχιος μάρτυς ὁ ἐν Καισαρείᾳ (Ἀπριλίου 9)

Οὗτος ἦν ἐκ Καισαρείας τῆς Καππαδοκίας, κατὰ τὴν ὁμόφωνον τῶν Συναξαριστῶν μαρτυρίαν, ἐν ᾧ ὁ τὲ τὸ δίστιχον γράψας Χριστοφόρος ὁ Μυτιληναῖος θέλει αὐτὸν καταγόμενον ἐκ Καισαρείας τῆς Φιλίππου ἄνευ τινὸς λόγου. Ἀνεπίληπτον ἔγγαμον βίον διάγων, διεκρίθη διὰ τὸν ὑπερβολικὸν αὑτοῦ ζῆλον, καταστρέψας ἐκ βάθρων μετ᾽ ἄλλων χριστιανῶν τὸν ἐθνικὸν ναόν, τὸν ἐπιγραφόμενον εἰς τὸ ὄνομα τῆς Τύχης, εἰς ὃν Ἰουλιανὸς τοὺς μὲν ἄλλους βασανίσας ἐξώρισε, τὸν δὲ Εὐψύχιον ὡς αἴτιον τῆς τοιαύτης καταστροφῆς, κατεδίκασεν εἰς τὸν διὰ ξίφους θάνατον.

Περισσότερα...

Θεοδώρα ὁσία, ἡ ἐν Θεσσαλονίκη (Ἀπριλίου 5)

Δύο ἐντελῶς διάφορα βιογραφικὰ ὑπομνήματα φέρονται τῆς ὁσίας Θεοδώρας· κατὰ τὸ ἕν, τὸ καὶ ἐπικρατέστερον καὶ εἰς πάντας σχεδὸν τοὺς ἐπιφερόμενον, ἡ Θεοδώρα ἐκ βρέφους ἀφιέρωσεν ἑαυτὴν τῷ Θεῷ, παρθενίαν ἀσκήσασα καὶ ἐγκράτειαν καὶ ὡς μοναχὴ ἐν κοινωβίῳ κεκλεισμένη, διῆλθεν ἐν νηστείες καὶ ἀγρυπνίες τὸν βίον, πρότυπον σεμνῆς καὶ ἁγίας παρθένου καταστᾶσα· σύμφωνα πρὸς ταῦτά εἰσι καὶ τὰ πλεκόμενα αὐτῇ ὑπὸ τοῦ Ἰωσὴφ τοῦ Ὑμνογράφου ἐγκώμια ἐν τῇ Ἀκολουθίᾳ αὐτῆς τῇ περισωθείσῃ ἐν τῷ Παρισινῷ κώδικι 1564 καὶ τοῖς Λαυριωτικοῖς Δ 37, Δ 19 καὶ Δ 45. Ἔζησεν ἐν παρθενίᾳ καὶ ἐν σωφροσύνῃ ἀσκητικῇ, ἐν ταπεινοφροσύνῃ καὶ ὑπακοῇ καὶ ἐκοιμήθη ἐν εἰρήνῃ, πολλῶν σημείων πρόξενος μετὰ θάνατον γενομένη. Λέγεται περὶ αὐτῆς καὶ τοῦτο ὅτι, ὅτε ἠνοίχθη ὁ τάφος αὐτῆς, ἵνα παρ’ αὐτῇ κατατεθῆ καὶ ἡ μετ’ ὁλίγον ἀποθανοῦσα ἡγουμένη αὐτῆς, αὔτη συνέσφιγξε τὸ σῶμα αὐτῆς καὶ παρεμέρισεν ἵνα δώσῃ τόπον εἰς τὴν πνευματικὴν αὑτῆς μητέρα ἡγουμένην, ὅπερ ἐκίνησε τὸν θαυμασμὸν τῶν θεασαμένων τὸ παράδοξον τοῦτο. Καὶ ἐν ᾧ εἰς πάντα τὰ ἀνωτέρω συμφωνοῦσι πάντες οἱ Συναξαρισταί, ὁ Λαυριωτικὸς Κῶδιξ Ι 70 ἄλλα περὶ τῆς Θεοδώρας ἡμῖν παραδίδωσι οὕτω:

«Αὕτη ἐξ ἁπαλῶν ὀνύχων ἐπὶ πορνείᾳ καὶ ἀκαθαρσίᾳ τὸ σῶμα αὐτῆς ἐξέδωκε καὶ διαβολικὸν ἐργαστήριον ἐγεγόνει· ὑπῆρχε δὲ εὐειδὴς καὶ τῷ κάλλει ὡραίακαὶ πολλοὶ προσέτρεχον πρὸς αὐτὴν διὰ τὸ τοῦ σώματος τερπνόν· οὐ μόνον οἱ πλησίον ὄντως, ἀλλὰ καὶ πέριξ πολλοὶ τῶν πόλεων τὴν φήμην ἀκούοντες πρὸς αὐτὴν ἀφίκοντο· καὶ ἀπώλεια ἐγόνει πολλῶν χριστιανῶν· πολλοῖς δὲ ἔτεσιν ἐν τῇ τοιαύτῃ μιαρᾷ πράξει προσκαρτερήσασα, ὕστερον εἰς ἑαυτὴν ἐλθοῦσα, πρόνοιᾳ Θεοῦ, τοῦ μὴ θέλοντο τὸν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ ὡς τὸ ἐπιστρέψαι καὶ τὸ ζῆν αὐτόν, ἐκ θείας ἐπιπνοίας εἰς μετάνοιαν ἦλθε, καὶ πάντα τὰ προσόντα αὐτῷ, τὰ ἐκ τῆς ἀκαθαρσίας κακῶς ἐπισυναχθέντα, καλῶς διέδωκεν εἰς τὰς τῶν πενήτων χεῖρας, ὀρφανῶν καὶ πτωχῶν· κἀκείνη σάκκον περιβαλλομένη καὶ σπόδον ἐπὶ τῆς κεφαλῆς ἐκχέασα καὶ κόνιν, καὶ γυμνὴ ἐπὶ γῆς πεσοῦσα, τριμηνιαῖον χρόνον ἐκεῖ προσεκαρτέρησε, τοῖς δάκρυσι τὸ σῶμα καταβρέχουσα νυκτὸς καὶ ἡμέρας καὶ λουομένη, ταῦτα βοῶσα πρὸς Κύριων ὑπὲρ τῶν ἀθεμίτων αὐτῆς πράξεων. Κἀκεῖθεν ἀναστάσα λάκκον ὤρυξε βαθύτατον καὶ ἐν αὐτῷ ἔτη πέντε ποιήσασα, ἔθετο ἑαυτήν, λέγουσα οὕτω· εἴπερ ὁ Θεὸς ἐλεήσει με καὶ ἀποκαλύψει με μικρὸν τῆς αὐτοῦ ἀγαθότητος, ἐξέλθω τοῦ βυθοῦ τούτου· εἰ δ’ οὔ, ἐν τούτῳ ἀποθανοῦμαι· καὶ ἐποίησε ἐν ἐκείνῳ τῷ λάκκῳ, ὡς ἔφημεν, ἔτη πέντε προσκαρτεροῦσα ἐν νηστείᾳ καὶ προσευχῇ καὶ γυμνότητι σαρκὸς καὶ ταλαιπωρίᾳ· περὶ δὲ τὰς ἑωθινὰς αὐγάς, ἡλίου μικρὸν μικρὸν ἀνίσχοντος, Κυριακῆς ἐπιφωσκούσης, ὁρᾷ ὀπτασίαν ἀγγελικήν, λέγουσα αὐτῇ «εἰρήνη σοί· ἀφέονταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου»· καὶ τῇ αὐτῇ ὥρᾳ εὑρέθη εὐφραινομένη, εὐχαριστοῦσα καὶ δοξολογοῦσα τῷ ποιούντι ἔλεος τοῖς ἁμαρτωλοῖς· καὶ μικρὸν κελλίον οἰκοδομήσασα, ἐν αὐτῷ τὸν ἅπαντα τῆς ζωῆς αὐτῆς χρόνον ὁσίως καὶ εὐσεβῶς πεπλήρωκε· καὶ οὕτω πρὸς Κύριον ἐξεδήμησε, θαύματα πολλὰ ἐργασαμένη μετὰ τὴν ἀποβίωσιν αὐτῆς, ἐξ οὗ καὶ δαιμονῶντα ἄνθρωπον ἰάσατο, νόσους ἐθεράπευσε καὶ ἕτερα εἰς δόξαν Θεοῦ».

Αἱ δύο ἀφηγήσεις εἰσὶν ἐκ διαμέτρου ἀντίθετοι· ἡ πρώτη φαίνεται ἡ ἀσφαλεστέρα καὶ πιθανωτέρα, συμφωνοῦσα καὶ μὲ τὴν ὑμνογραφικὴν παράδοσιν. Ἴσως πρόκειται περὶ ἄλλης ὁμωνύμου ἐκ τῆς αὐτῆς πολεως, περὶ ἧς ὅμως οἱ Συναξαρισταὶ σιωπῶσι.

Θεσσαλονίκη σχοῦσα καλὰ μύρια
καὶ Θεοδώραν πλοῦτον ἄσυλον φέρεις.

[Ἐν τῷ Συναξαριστῇ μόνον τοῦ Νικοδήμου ἐπαναλαμβάνεται ἡ μνήμη αὐτῆς καὶ κατὰ τὴν 29ην Αὐγούστου μετὰ τῆς προσθήκης «ἐξ Αἰγίνης καταγομένης». Ἡ Ἀκολουθία αὐτῆ ἐξεδόθη ἐν Μοσχοπόλει 1731 καὶ ἐν Θεσσαλονίκῃ 1853].

Πηγή: Σωφρονίου πρ. Λεοντοπόλεως (Εὐστρατιάδου), Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1961.

Ἐπιμέλεια: Ἐμμανουὴλ Δρυλεράκης γιὰ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Αὐστρίας