Μάξιμος ὁ ὁμολογητής (Ἰανουαρίου 21)

Ὁ μέγας ὁμολογητὴς Μάξιμος κατέστη διάσημος διά τε τὴν κοινωνικὴν αὑτοῦ θέσιν, σύμβουλος ὢν τοῦ βασιλέως, ἀλλ᾽ ἰδίως διὰ τοὺς κατὰ τῶν Μονοθελητῶν ἀγῶνας αὑτοῦ. Ἤκμαζεν ἐπὶ Κώνσταντος (641-668) πατρὸς Κωνσταντίνου τοῦ Πωγωνάτου (668-685), ἐπὶ συνέσει πολιτικῇ διακριθεὶς καὶ διὰ τοῦ ἀξιώματος τοῦ Πρωτασηκρήτου τιμηθείς, ἀνεδείχθη διὰ τῆς παιδείας αὑτοῦ ὁ κυριώτερος τοῦ βασιλέως σύμβουλος. Κατὰ τὴν ἐμφάνισιν ὅμως τῆς αἱρέσεως τῶν Μονοθελητῶν, τὰ κατ᾽ αὐτὸν μεταβάλλονται ἐξ ὁλοκλήρου· πιστὸς ὀπαδὸς τῆς ἀνοθεύτου  καὶ καθαρᾶς χριστιανικῆς διδασκαλίας, μὴ ἀνεχθεὶς νὰ συζῇ ἐν περιβάλλοντι αἱρετικῷ εἰς ὃ συμμετέσχεν ὁ Κώνστας μετὰ τῆς συγκλήτου, διὰ διαταγμάτων ὑποστηρίζων τὴν αἵρεσιν, κατέθεσε τὰς ἀρχὰς καὶ ἀξιώματα καὶ ἐκλείσθη εἰς μονήν τινα τῆς Θεοτόκου ἐν Χρυσουπόλει, ἀποκαρεὶς μοναχὸς καὶ ἀναλαβὼν τὸν κατὰ τῶν Μονοθελητῶν ἀγῶνα, μεταβὰς μετὰ δύο αὐτοῦ μαθητῶν Ἀναστασίων καλουμένων μέχρι τῆς Ρώμης καὶ πείσας τὸν πάπαν Μαρτῖνον (649-653) νὰ ἀναθεματίσῃ ἐν συγκροτηθείσῃ συνόδῳ τοὺς ἀρχηγοὺς τῆς μωρᾶς αἱρέσεως. Ἐπανακάμψας μετὰ τῶν μαθητῶν αὑτοῦ εἰς Κων/πολιν, κατηγγέλθη ὑπὸ τῆς συγκλήτου ὡς πολέμιος τῶν βασιλικῶν ἐνταλμάτων καὶ ὑποκινητὴς ἀποστασίας, δι᾽ ἐπιστολῶν στηρίζων τοὺς ὀρθοδόξους καὶ προτρεπόμενος ἀντίστασιν. Ἐξορίζεται ὅθεν ὑπὸ τοῦ βασιλέως εἰς Θράκην καὶ ἐπιμένων ἐν τῇ ὀρθοδοξίᾳ ἀφαιρεῖται τὴν γλῶσσαν καὶ τὴν χείραν καὶ ἀποστέλλεται δέσμιος εἰς τὴν Λαζικήν· ἐκεῖ ἐπέζησεν ἐπὶ τρία ἔτη, ἔνθα ἀπέθανε καὶ ἐτάφη ἐν τῇ μονῇ τοῦ ἁγίου Ἀρσενίου. Ἐκ τῶν δύο μαθητῶν αὐτοῦ ὁ μὲν πρεσβύτερος Ἀναστάσιος ὑπέστη τὴν αὐτὴν τύχην τοῦ διδασκάλου αὑτοῦ ἀποτμηθεὶς τὴν γλῶσσαν καὶ τὴν χείραν, ὁ δὲ νεώτερος Ἀναστάσιος ἀπέθανεν ἐξόριστος εἴς τι τῶν Θρακικῶν φρουρίων.

Περισσότερα...

Ζαχαρίας ὁ νεομάρτυς ὁ ἐξ Ἄρτης (Ἰανουαρίου 20)

Ἐξωμότης γενόμενος, διὰ μετανοίας ἐπέστρεψεν εἰς τὴν πατρῴαν εὐσέβειαν καὶ ὑπέστη τὸν μαρτυρικὸν θάνατον ἐν Παλαιαῖς Πάτραις, ἔνθα ἀπαρνηθεὶς τὴν ἀσέβειαν ἐκήρυξεν τὸν Χριστόν· ἐσταυρώθη ἐπὶ ξύλου ἐντὸς φυλακῆς, κατεθραύστη τὰ σκέλη καὶ παρέδωκε τὸ πνεῦμα τῷ Θεῷ τῷ 1782. 

Σκελῶν πλατυσμῷ ἐν πλάτει οἰκεῖς πόλου,
ὦ Ζαχαρία, καὶ βραβεῖον λαμβάνεις.

[Οἱ στίχοι τοῦ Νικοδήμου. Τὸ μαρτύριον αὐτοῦ ἴδε εἰς τὸ Νέον Μαρτυρολόγιον]

Πηγή: Σωφρονίου πρ. Λεοντοπόλεως (Εὐστρατιάδου), Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1961.

Ἐπιμέλεια: Ἐμμανουὴλ Δρυλεράκης γιὰ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Αὐστρίας

Εὐθύμιος ὄσιος ὁ μέγας (Ἰανουαρίου 20)

Ἐκ τῶν περιφανῶν ἀσκητῶν τῶν διαπρεψάντων ἐν τῷ ἀσκητικῷ στερεώματι τῆς Ἐκκλησίας, μέγας ἐπικληθεὶς διὰ τοὺς ὑψηλοὺς ἀγῶνας καὶ τὰ θαύματα. Ἐγεννήθη (τῷ 377) ἐπὶ τῆς βασιλείας Γρατιανοῦ (375-383) ἐν Μελιτηνῇ τῆς Ἀρμενίας ἐκ γονέων εὐσεβῶν, τοῦ Παύλου καὶ τῆς Διονυσίας, οἵτινες, ἄτεκνοι ὄντες καὶ ἀξιωθέντες διὰ τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ ν᾽ ἀποκτήσωσι τέκνον, ἀφιέρωσαν αὐτό, κατ᾽ εὐχὴν ἐκφρασθεῖσαν, εἰς ὑπηρεσίαν τοῦ Θεοῦ· διὸ καὶ παρέδωκαν αὐτὸν εἰς Εὐτρώϊον τὸν ἐπίσκοπον Μελιτηνῆς, ὅστις διὰ τῶν ἀναγνωστῶν Ἀκακίου καὶ Συνοδίου, τῶν ἔπειτα ἐπισκόπων Μελιτηνῆς, ἐξεπαίδευσε καλῶς καὶ κατέταξεν αὐτὸν εἰς τὸν κλῆρον καὶ εἶτα προήγαγεν εἰς πρεσβύτερον καὶ τῶν μοναστηρίων ἔξαρχον. Ἐκ τῆς Μελιτηνῆς μετέβη εἰς Ἱεροσόλυμα καὶ ἐκλείσθη εἰς τὸ σπήλαιον τοῦ ὁσίου Θεοκτίστου, αὐστηρότατα ἐνασκούμενος. Τοσοῦτον δὲ διὰ τῆς ἀρετῆς αὐτοῦ εἰς τοὺς περιοίκους Σαρακηνοὺς ἐπεβλήθη, ὥστε πολλοὶ τούτων μετὰ τῶν οἰκογενειῶν αὑτῶν ἐπέστρεψαν εἰς Χριστόν· ἐν ἡλικίᾳ ἐνενήκοντα ἑπτὰ ἐτῶν (τῷ 437) ἐν καλῷ γήρατι ἐπὶ τῆς βασιλείας Λέοντος τοῦ μεγάλου (457-474) ἐξεδήμησε πρὸς Κύριον. Οἱ Συναξαριστὶ οὑτωσὶ περιγράφουν αὐτόν:  «Ἦν τὸ μὲν ἦθος μέτριος, τὸν τρόπον ἁπλοῦς, τὸ χρῶμα λευκός, τὴν ἡλικίαν εὐσταλὴς καὶ σεμνός, πολιὸς τὴν τρίχα, τὴν ὑπήνη μέχρι τῶν μηρῶν καθεικώς. Τελεῖται δὲ αὐτοῦ ἡ σύναξις ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ».

Περισσότερα...

Ἀρσένιος ἀρχιεπίσκοπος Κερκύρας (Ἰανουαρίου 19)

Ἔζη ἐπὶ τῆς βασιλείας Βασιλείου τοῦ Μακεδόνος (867-886) ἐν Ἱεροσολύμοις, γεννηθεὶς ἐκ πατρὸς Ἱεροσολυμίτου καὶ μητρὸς ἐκ Βηθανίας. Ἐκ μικρᾶς ἡλικίας οἱ γονεῖς αὐτοῦ ἀφιέρωσαν αὐτὸν εἷς τι τῶν ἐκεῖ μοναστηρίων, ἔνθα ἐδιδάσκετο τὰ τῆς μοναχικῆς πολιτείας καὶ δωδεκαετὴς ἐκάρη· ἀποχωρήσας τῶν Ἱεροσολύμων μετέβη εἰς Σελεύκειαν, ὅπου ἐχειροτονήθη πρεσβύτερος. Ἐκ Σελευκείας ἐπανέκαμψεν εἰς Ἱεροσόλυμα καὶ ἐκεῖθεν εἰς Κων/πόλει ἐπὶ δὲ τοῦ διαδόχου τοῦ Τρύφωνος Θεοφυλάκτου (933-956) ἐξελέγη ἐπίσκοπος Κερκύρας διὰ τὸν ἐνάρετον αὐτοῦ βίον. Ὡς ποιμὴν διεκρίθη διὰ τὴν εὐαγγελικὴν αὐτοῦ δρᾶσιν ἀφοσιωθεὶς ἐξ ὁλοκλήρου εἰς τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν ἀναγκῶν τοῦ ποιμνίου του· ὅτε δέ, ἄγνωστον διὰ τίνα λόγον, ὁ Πορφυρογέννητος Κωνσταντῖνος (911-959) ἐζήτησε ν᾽ ἀγχθῶσιν εἰς βασιλείουσαν οἱ λογάδες Κερκυραῖοι, ἀνέλαβεν ὁ Ἀρσένιος ἐν βαθυτάτῳ γήρατι νὰ μεταβῇ εἰς Κων/πόλει πρὸς διευθέτησιν τῶν πραγμάτων καὶ ἐπιστρέφων εἰς τὰ ἴδια ἀπέθανεν ἐν τῇ ὁδῷ πλησίον τῆς Κορίνθου· ἐκεῖθεν μετεκομίσθη τὸ ἱερὸν αὐτοῦ λείψανον, πολλῶν θαυμάτων γενόμενον πρόξενον. 

Κοσμήσας Ἀρσένιος ἡμῖν τὸν θρόνον
νῦν πρὸς τὸν αἰθέριον ἀπέβη πόλον.
Ἐννέα καὶ δεκάτῃ κῆρ Ἀρσενίου νόες ἦραν

[Ὁ στίχος κατὰ τὴν Ἀκολουθίαν αὐτοῦ τὴν ἐκδοθεῖσαν  ὑπὸ Σεβαστιανοῦ Νικοκάβουρα ἀρχιεπισκόπου Κερκύρας καὶ Παξῶν (1909)· ἄλλαι προγενέστεραι ἐκδόσεις τῆς Ἀκολουθίας τῷ 1872 ἐν Κερκύρᾳ καὶ 1873.]

Πηγή: Σωφρονίου πρ. Λεοντοπόλεως (Εὐστρατιάδου), Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1961.

Ἐπιμέλεια: Ἐμμανουὴλ Δρυλεράκης γιὰ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Αὐστρίας

Μάρκος ὁ Εὐγενικός, Ἐπίσκοπος Ἐφέσου (Ἰουνίου 23,Ἰανουαρίου 19)

Ἀγνοῶ διὰ τίνας λόγους ὁ Νικόδημος προσδιορίζει τὴν μνήμην τοῦ ἱεροῦ Μάρκου τὴν 19η Ἰανουαρίου, ἐνῷ ἐν τῷ βιογραφικῷ σημειώματι τοῦ αὐταδέλφου αὐτοῦ Ἰωάννου τοῦ Εὐγενικοῦ, τῷ ἀποκειμένῳ ἐν τῷ ὑπ. ἀρ. 1295 φ. 307β Κωδ. τῶν Παρισίων καὶ δημοσιευθέντι τὸ πρῶτον ἐν τῇ «Ἀναπλάσει» (ἀριθ. 361-65 (1905) ρητῶς λέγεται ὅτι ἐτελεύτησε τῇ 23ῃ Ἰουνίου. Ὅτι, βεβαίως, αἱ τῶν ἁγίων μνῆμαι δὲν ἐπιτελοῦνται πᾶσαι κατὰ τὴν ἡμέραν τοῦ θανάτου αὐτῶν, περὶ τούτου οὐδεμία ἀμφιβολίᾳ· ἀλλὰ πάντοτε ἡ τοιαύτη μετάθεσις ἔχει λόγον τινὰ δικαιολογητικόν, ὡς ἡ τοῦ Χρυσοστόμου, Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ἀθανασίου Ἀλεξανδρείας καὶ ὅσων πλείστων. Ἴσως καὶ ἐνταῦθα ὑπάρχει λόγος τις, ἀλλ᾽ οὔτε ἐλέγθη οὔτε ἀπεδείχθη· διὰ τοῦτο ὡς χρονολογίαν τῆς μνήμης αὐτοῦ ὥρισα τὴν ἡμέραν τοῦ θανάτου αὐτοῦ (Ἰουνίου 23), ὡς ὁ Εὐγενικὸς Ἰωάννης καὶ ὁρίζει.

Ὁ ἐν ἀγίοις Μᾶρκος ὑπῆρξεν εἷς τῶν μεγάλων θεολόγων καὶ διδασκάλων τῆς ἐκκλησίας κατὰ τὸν ιε´αἰῶνα. Ἐγεννήθη ἐν Κων/πόλει τῷ 1392 ἐκ πατρὸς Γεωργίου τοῦ διακόνου καὶ Σακελίου καὶ Μαρίας, Λουκᾶ τινος ἰατροῦ κόρης, καὶ ἐξεπαιδεύθη ἐν αὐτῇ θεοφιλῶς. Ἐν τοῖς μαθήμασιν ἀρτίως παιδευθείς, ἐδίδασκεν ἐν τῷ φροντιστηρίῳ τοῦ πατρὸς αὑτοῦ διαδεχθεὶς τοῦτον, μετὰ τὸν θάνατον αὐτοῦ, εἰς διδασκαλικὸν ἐπάγγελμα· τὸ εἰκοστὸν δὲ πέμπτον τῆς ἡλικίας διανύων ἔτος, ἀπηρνήθη τὸν κόσμον καὶ κατέφυγεν εἰς μονήν τινα, εἰς τὰς Πριγκιπονήσους, ταχθεὶς ὑπὸ τὴν πνευματικὴν ἐπιστασίαν ἐναρέτου μοναχοῦ, τοῦ Συμεών, ὅστις ἔκειρεν αὐτὸν μοναχόν, μετονομάσας ἀπὸ Μανουὴλ Μᾶρκον. Ἐκ τῶν νήσων μετῷκησεν εἰς τὴν μονὴν Μαγκάνων, ἔνθα ἐχειροτονήθη ἱερεύς. Ἐπ᾽ ἀρετ῀ῆ καὶ παιδείᾷ διαβόητος γενόμενος, ἐξελέγη μητροπολίτης Ἐφέσου, καθ᾽ ἣν ἐποχὴν προετοιμάζετο ἡ μετάβασις τῶν ἡμετέρων εἰς τὴν Δύσιν πρὸς διαπραγμάτευσιν τῆς ἑνώσεως.

Ἡ ἐν τῇ Συνόδῳ ἐκείνῃ τῆς Φλωρεντίας στάσις του εἶναι πασίγνωστος· μὴ ὑπογράψας μηδὲ ὑποδουλώσας τὴν ἐκκλησίαν εἰς τοὺς παπιστάς, ἀνέστη μέχρις ἐσχάτης πνοῆς καὶ ἀπέτρεψε τὸν μέγαν ἐκεῖνον κίνδυνον· κατεδιώχθη ὑπὸ τῶν κρατούντων, ἐξωρίσθη, ὑπέστη παντίας ταπεινώσεις, ἀλλ᾽ ἔμεινεν ἀδιάσειστος. Νοσήσας ἐπὶ ἡμέρας δέκα τέσσερας, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ τῇ 23 τοῦ Ἰουνίου μηνὸς τοῦ 1444, τὸ 52ον ἄγων τῆς ἡλικίας ἔτος, καὶ ἐτάφη ἐν τῇ μονῇ τοῦ ἁγίου Γεωργίου τῶν Μαγκάνων περὶ τὸ πρόθυρον τοῦ ναοῦ.

Κρατεῖ μὲν ἄτλας μυθικῶς ὤμοις πόλον, 
κρατεῖ δ᾽ ἀληθῶς Μᾶρκος ὀρθοδοξίαν.

[Ὁ στίχος κατὰ τὸν Νικόδημον, ὁ δὲ Εὐγενικὸς Ἰωάννης εἰς τὴν εἰς τὸν αὐτάδελφον αὐτοῦ Ἀκολουθίαν συνέταξε τὸ ἑξῆς δίστιχον:

Ὁ τοὺς διδασκάλους ἀληθῶς δοξάσας
ἐν οὐρανοῖς δοξάζεται νῦν σὺν τούτοις.

Ἀκολουθίανεἰς τὸν ἱερὸν Μᾶρκον συνέταξεν ὁ ἀδελφὸς αὐτοῦ Ἰωάννης, δημοσιευθεῖσαν ἐν τῇ «Ἀναπλάσει» (1905 ἀριθ. 365-67) καὶ ὁ Ἁγιορείτης Νικόδημος, πολλάκις ἰδοῦσαν τὸ φῶς (ἴδ. L. Petit, Bibliographie des Acolouthies grecques, σ. 137-139].

Μακάριος ὁ Ἀλεξανδρεύς (Ἰανουαρίου 19)

Ἀσκητὴς καὶ οὗτος καὶ πρεσβύτερος τῶν λεγομένων Κελλίων, ἐν ἡσυχίᾳ ἄκρα, ἐν στερήσεσι πολλαῖς καὶ κακουχίες ἐν τῇ Αἰγυπτιακὴ ἐρήμῳ τὸν βίον προσδαπανήσας. Τὰ κατὰ τῶν δαιμόνων αὐτοῦ τρόπαια καὶ τὰς παραδόξους θαυματοποιΐας ἀπαριθμεῖ ὁ Παλλάδιος ἐν τῷ Λαυσαϊκῷ, ἱκανὰ δὲ τούτων παραθέτει καὶ ὁ Νικόδημος ἐν τῷ Συναξαριστῇ αὑτοῦ, ἀρεσκόμενος περὶ τὰ τοιαῦτα. Ἔζησε πολεμῶν κατὰ τῶν δαιμόνων καὶ ἀπέθανεν ἐν εἰρήνῃ.

Περισσότερα...