Γρηγόριος ὁ Θεολόγος (Ἰανουαρίου 25)

Ἐγεννήθη περὶ τὸ 330 ἐν χωρίῳ τινὶ παρὰ τὴν Ναζιανζὸν τῆς Καππαδοκίας, Ἀριανζῷ καλουμένῳ, ἐκ πατρὸς Γρηγορίου καὶ μητρὸς Νόννης· ὁ πατὴρ αὐτοῦ ἐκ τῆς εἰδωλολατρείας μετέστη εἰς τὸν Χριστιανισμὸν καὶ ἐγένετο ὕστερον καὶ Ναζιανζοῦ ἐπίσκοπος, ἔγγαμος ὤν. Ὁ υἱὸς αὐτοῦ Γρηγόριος ἐμορφώθη τὸ πρῶτον ἐν Καισαρείᾳ, ὕστερον δὲ ἐξεπαιδεύθη καὶ ἐν Ἀλεξανδρείᾳ ακὶ ἐν Ἀθήναις, συμαθητὰς ἔχων Ἰουλιανὸν τὸν Παραβάτην καὶ τὸν Μέγαν Βασίλειον. Μετὰ τὰς σπουδὰς αὑτοῦ ἐν Ἀθήναις, ἐπανέκαμψε διὰ Κωνσταντινουπόλεως (ἔνθα συνηντήθη μετὰ τοῦ ἀδελφοῦ αὑτοῦ, τοῦ ἰατροῦ Καισαρίου) εἰς τὴν πατρίδαν, ὁπότε καὶ ἐβαπτίσθη καὶ ἀπεσύρθη εἰς τὴν ἔρημον, μονάζων μετὰ τοῦ ἁγίου Βασιλείου· ἀλλὰ τῇ ἐπιμόνῳ παρακλήσει τοῦ πατρός του, ἐπισκόπου ἤδη Ναζιανζοῦ, ἐπανῆλθε παρ᾽ αὐτῷ καὶ ἐχειροτονήθη πρεσβύτερος παρ᾽ αὐτοῦ, βοηθῶν αὐτὸν εἰς τὰ ἐπισκοπικὰ αὐτοῦ καθήκοντα. Ὀλίγον δὲ ὕστερον (περὶ τὸ 372), τῇ ἐπιμόνῳ ἀξιώσει τοῦ Μεγ. Βασιλείου, ἐχειροτονήθη ἐπίσκοπος Σασίμων, ἀπαξιώσας διὰ τὴν ταπεινότητα τοῦ χωρίου νὰ ἐπισκεφθῇ τὴν ἐπισκοπήν του, καὶ κατέφυγε πάλιν εἰς τὴν ἔρημον καὶ τὰς προσφιλεῖς αὐτῷ σπουδάς· ἀλλὰ τὰ παράπονα καὶ τὸ βαθὺ τοῦ πατρὸς αὑτοῦ γῆρας ἀπέσπασαν αὐτὸν τῆς ἐρήμου καὶ ἐπανέφερον εἰς Ναζιανζόν, ὁπόθεν, μετὰ τὸν θάνατον τῶν γηραιῶν αὑτοῦ γονέων, κατέφυγεν εἰς Σελεύκειαν (τῆς Ἰσαυρίας), ἀσκούμενος ἐν τῇ Μονῇ τῆς ἁγίας Θέκλης· ἐκεῖθεν προσεκλήθη ἐπὶ Θεοδοσίου (378) ὑπὸ τῶν ὀρθοδόξων εἰς ΚΠολιν, ὁπότε μετὰ δύο ἔτη ἀνυψώθη εἰς τὸν πατριαρχικὸν θρόνον· ἀλλὰ ταχέως ἀπεμακρύνθη αὐτοῦ (381), ὅτε, κατὰ τὴν Β´ οἰκουμενικὴν Σύνοδον, ἤκούσθησαν φωναὶ διαμαρτυρίας κατ᾽ αὐτοῦ, ὅτι ἐπίσκοπος ὢν ἄλλου θρόνου, ἀνευ τῆς γνώμης τῶν ἀρχιερέων, κατέλαβε τὸν θρόνον. Μετὰ τὴν παραίτησιν αὑτοῦ ἀπεσύρθη εἰς Ἀριανζόν, ὅπου κατὰ τὸ 389 καὶ ἀπέθανεν. Τελεῖται δὲ ἡ σύναξις αὐτοῦ ἐν τῷ ναῷ τῶν ἁγίων ἀποστόλων, ἔνθα τὸ τίμιον αὐτοῦ σῶμα Κωνσταντῖνος ὁ Πορφυρογέννητος (911-959), ἐξ Ἀριανζοῦ μετακομίσας, καθέτο, καὶ ἐν τῇ μεγάλῃ Ἐκκλησίᾳ, καὶ ἐν τῷ μαρτυρείῳ τῆς ἁγίας Ἀναστασίας ἐν τοῖς Δομνίνου ἐμβόλοις. Οἱ Συναξαρισταὶ οὕτω περιγράφουσιν τὴν ἐξωτερικὴν αὐτοῦ παράστασιν: «ἦν δὲ κατὰ τὸν τύπον τοῦ σῶματος, τὴν ἡλικίαν μέτριος, σιμός, ἐπ᾽ εὐθείας τὰς ὀφρῦς, ἥμερον βλέπων καὶ προσηνές, θάττερον τῶν ὀφθαλμῶν, ὃς ἦν δεξιός, στυγνότερος, ὃν καὶ οὐλὴ κατὰ τὸν κάθνον συνῆγε· τὸν πώγωνα οὐ βαθύς, δασὺς δὲ ἱκανῶς· φαλακρός, λευκὸς ταῖς θριξί, τὰ ἄκρα τῆς γενειάδος ὥσπερ κεκαπνισμένα ὑποφαίνων».

Περισσότερα...

Φίλων (ἢ Φύλων) ἐπίσκοπος Καρπασίου (ἢ Καλπασίου) (Ἰανουαρίου 24)

Περὶ τοῦ γενομένου ἐπισκόπου καρπασίων ἐν Κύπρῳ Φίλωνος γινώσκομεν ὅσα ἐν τῷ βίῳ τοῦ ἁγίου Ἐπιφανίου Κύπρου περιεσώθησαν, ὅτι δηλαδή, εὑρισκόμενος ὡς διάκονος ἐν Ρώμῃ, ἀπεστάλη εἰς Κύπρον παρὰ τῆς ἀδελφῆς τῶν βασιλέων Ἀρκαδίου καὶ Ὀνωρίου, ἵνα φέρει εἰς Ρώμην τὸν ἅγιον Ἐπιφάνιον καὶ θερεπαύσῃ αὐτήν, εἰς Κύπρον δὲ ἐλθὼν ἐχειροτονήθη ὑπὸ τοῦ ἁγίου Ἐπιφανίου ἐπίσκοπος Καρπασίων, ἔχων καὶ τὴν ἐπιστασίαν τῆς ἀρχιεπισκοπῆς Κωνσταντίας μέχρι τῆς ἐπανόδου τοῦ Ἐπιφανίου. Κατὰ τὸν Σουΐδαν ὁ Φίλων οὗτος ἔγραψεν ὑπομνήματα εἰς τὴν Πεντάτευχον εἰς τὸ ᾎσματῶν ᾈσμάτων (ἴδ. Migne, Patr. gr. XL)· ἐκοιμήθη ἐν εἰρήνῃ.

Περισσότερα...

Νεόφυτος ὁ ἔγκλειστος, ὁ ἐν Κύπρῳ άσκήσας (Ἀπριλ. 12, Σεπτ. 28)

Ὑπὸ τῶν Συναξαριστῶν ἀγνοεῖται ἡ τούτου μνήμη· οὗτος ἦν Κύπριος γεννηθεὶς ἐν Λευκάροις (ἐπαρχίας Ἀμαθοῦντος)· διὰ τῶν ἀσκητικῶν πόνων ἀπέβη εἰς τῶν μεγάλων ἀσκητῶν τῆς Κύπρου, κτίσας τὴν διάσημον Ἐγκλείστραν, μέχρι τοῦ νῦν σωζομένην, ἐν ᾗ διῆλθε πάντα αὑτοῦ τὸν βίον ἐν προσευχῇ καὶ μελέτῃ, δι᾽ ἰδίας φιλοπονίας ἀναδειχθεὶς συγγραφεὺς γλαφυρὸς καὶ ἀσκητὴς ὅσιος· ἀπέθανεν εἰρηνικῶς καὶ ἐτάφη ἐν τῷ σπηλαίῳ τῆς Ἐγκλείστρας. 

[Ἀκολουθία αὑτοῦ ἐξεδόθη ἐν Βενετίᾳ 1778, ἐν Λευκωσίᾳ 1893 καὶ ἐν Λάρνακι 1912.]

Πηγή: Σωφρονίου πρ. Λεοντοπόλεως (Εὐστρατιάδου), Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1961.

Ἐπιμέλεια: Ἐμμανουὴλ Δρυλεράκης γιὰ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Αὐστρίας

Ξένη ὁσία (Ἰανουαρίου 24)

Κατήγετο ἐκ Ρώμης, ἐκ γένους λαμπροῦ καὶ ἐντίμου· ὅτε οἱ γονεῖς αὐτῆς ἠθέλησαν νὰ συνάψωσιν αὐτὴν εἰς γάμον καὶ ηὐτρεπίσθη ὁ νυμφικὸς θάλαμος, τότε ἡ ὁσία παραλαβοῦσα κρύφα δύο τῶν θεραπαινίδων αὐτῆς ἐδραπέτευσεν ἐκ Ρώμης καὶ κατέφυγεν εἰς Μύλασα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ὅπου, ἱδρύσασα μικρὸν εὐκτήριον οἶκον ἐπ᾽ ὀνόματι τοῦ πρωτομάρτυρος Στεφάνου, διῆγεν εὐσεβῶς καὶ θεοφιλῶς μετὰ τῶν δύο θεραπαινίδων αὑτῆς καί τινων παρθένων· μεταλλάξασα καὶ τὸ ὄνομα (Εὐσεβία τὸ πρὶν καὶ νῦν Ξένη), παρέμεινεν ἄγνωστος μετὰ δὲ τὴν ὁσίαν τελευτὴν αὐτῆς αἱ θεραπαινίδες ἐφανέρωσαν τὰ κατ᾽ αὐτήν. 

Ἀποξενοῦται τοῦδε τοῦ βίου Ξένη
οὗ ζῶσα καὶ πρὶν ὡς ἀληθῶς ἦν ξένη.
Οὐρανοῦ ἐξ ξενίην* Ξένη εἰκάδι ἦλθε τετάρτῃ.

[* εἰς ξενίην ΒΝ. Εἰκάδι οὐρανοὺ εἰς ξενίην Ξένη ἦλθε τετάρτῃ Β. Μετὰ τῆς μνήμης τῆς ὁσίας Ξένης συνάπτεται καὶ ἡ τῶν δύο αὐτῆς θεραπαινίδων μνήμη, αἵτινες μετ᾽ αὐτῆς ὁσίως τὸν βίον διήνυσαν.

Θνῆσκουσιν ἄμφω τῆς Ξένης αἱ δουλίδες
οὑ τῶν ἐκείνης ἀρετῶν οὖσαι ξέναι.

Ἀκολουθία τῆς ὁσίας Ξένης ἐξεδόθη ἐν Σμύρνῃ 1875, ἐν Ἀθήναις 1906 καὶ ἐν Καΐρῳ 1909.]

Πηγή: Σωφρονίου πρ. Λεοντοπόλεως (Εὐστρατιάδου), Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1961.

Ἐπιμέλεια: Ἐμμανουὴλ Δρυλεράκης γιὰ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Αὐστρίας

Διονύσιος ὁ ἐν Ὀλύμπῳ (Ἰανουαρίου 24)

Ἐγεννήθη εἰς τὸ χωρίον τῆς Θεσαλίας Σλατεινα (ἢ Πλάταινα) ἐκ γονέων εὐσεβῶν, τοῦ Νικολάου καὶ τῆς Θεοδώρας· ἐν τῇ πατρίδη αὐτοῦ ἐκπαιδευθεὶς μετήρχετο καὶ τὸ διδασκαλικὸν ἔργον, ὁπότε ζήλῳ πρὸς τὴν μοναχικὴν πολιτείαν ἐκκαυθεὶς μετέβη εἰς μονήν τινα τῶν Μετεώρων, ὅπου πρὸς καιρὸν ἐμόνασε καὶ εἶτα εἰς Ἅγιον Ὄρος, ὡς ὑποτακτικὸς ὁσίου τινὸς Σεραφείμ, προαγαγόντος αὐτὸν εἰς διάκονον, καὶ ἀκολούθως εἰς πρεσβύτερον ἰερατεύοντα ἐν τῷ Πρωτάτῳ· ἀλλ᾽εἰς τὸν μονήρη βίον ἀρεσκόμενος ἀπεσύρθη εἴς τινα Σκήτην, ἔνθα διέμεινεν ἐπὶ τριετίαν· ἐκεῖθεν μετέβη εἰς Ἱεροσόλυμα εἰς προσκύνησιν τῶν Ἁγίων Τόπων καὶ ἐπανελθὼν εἰς Ἅγιον Ὄρος, ἐξελέγη ἡγούμενος τῆς μονῆς Φιλοθέου· ἀλλ᾽ ἀπειληθεὶς ὑπὸ τῶν ἐν αὐτῇ Βουλγάρων μοναχῶν κατέφυγεν εἰς Βέρροιαν· ἐκ Βερροίας ἐπεσκέφθη καὶ δεύτερον τὰ Ἱεροσόλυμα (1526) καὶ ἐπανῆλθεν ἐν αὐτῇ· καὶ βιαζόμενος νὰ δεχθῇ τὴν χειρεύσαν τῆς μητροπόλεως θέσιν, ἐδραπέτευσε κρύφα ἐκ Βερροίας καὶ κατέλαβε τὸν Ὄλυμπον, ἱδρύσας τὴν ἐπ᾽ ὀνόματι αὐτοῦ σήμερον ὀνομαζομένην μονήν, τῆς Ἁγίας Τριάδος ἄλλοτε· ἀλλὰ καὶ ἐν Ὀλύμπῳ καταδιωκόμενος ὑπὸ τοῦ Τούρκου τοπάρχου, κατέφυγεν εἰς τὸ Πήλιον καὶ μετὰ τριετίαν, τῇ ἀδείᾳ τοῦ τοπάρχου, ἐπανέκαμψεν εἰς μονὴν αὑτοῦ. Ἐκ τοῦ Ὀλύμπου μετέβη εἰς Μακρυνίτζαν, ἔνθα ἀνήγειρε μονὴν τῆς Σουρβίας· προαισθανθεὶς δὲ τὸ τέλος τῆς ζωῆς αὑτοῦ ἐπανῆλθεν εἰς Ὄλυμπον ὅπου καὶ τὸ ζῆν ἐξεμέτρησεν, ταφεὶς ἐν τῷ ναρθήκι τῆς μονῆς.

Ἐν σαρκὶ ὡς ἄσαρκος ἔζησας, πάτερ
καὶ τοῖς ἀσάρκοις νῦν συνεφραίνῃ νόοις.

[Περὶ τοῦ ἁγίου Διονυσίου τοῦ ἐν Ὀλύμπῳ καὶ τῆς μονῆς αὐτοῦ καλὴν μελέετην ἔγραψεν ὁ Θεσσαλονίκης Γεννάδιος ἐν «Γρηγορίῳ Παλαμᾷ», ἔτ. Α´, σ. 525, 545, 593. Ἴδε καὶ κριτικὴν εἰς τὴν ἐν λόγῳ πραγματείαν ὑπὸ Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου ἐν τῷ αὐτῷ τόμῳ τοῦ «Γρ Παλαμᾶ», σ. 716-724. Ἀκολουθία τούτου ἐξεδόθη ἐν Βενετίᾳ, 1728, 1755, 1757, 1781, ἐν Κων)πόλει 1816 καὶ 1901.]

Πηγή: Σωφρονίου πρ. Λεοντοπόλεως (Εὐστρατιάδου), Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1961.

Ἐπιμέλεια: Ἐμμανουὴλ Δρυλεράκης γιὰ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Αὐστρίας

Κλήμης ἐπίσκοπος Ἀγκύρας καὶ Ἀγαθάγγελος μάρτυς (Ἰανουαρίου 23)

Ὁ ἅγιος Κλήμης ἦν ἐ Ἀγκύρας ἐκ πατρὸς γεννηθεὶς ἐθνικοῦ καὶ μητρὸς χριστανῆς, τῆς Εὐφροσύνης· διὰ τὴν ἄκραν αὐτοῦ ἀρετὴν μόλις τὸ εἰκοστὸν ἄγων ἔτος ἐχειροτονήθη ἐπίσκοπος Ἀγκύρας καὶ ὑπέστη κατὰ πάντα τὸν βίον πάντα τὰ εἴδη τῶν βασάνων ἐπὶ Διοκλητιανοῦ (284-304) καὶ Μαξιμιανοῦ (286-305). Καλῶς δὲ καὶ γενναίως ὑπομείνας μετὰ τοῦ μάρτυρος Ἀγαθαγγέλου ὅσα μαρτύρια οὐδεὶς τῶν μαρτύρων ὑπέφερε, τέλος ἀποτμήθη μετὰ τοῦ συναγωνιστοῦ Ἀγαθαγγέλου τὴν κεφαλὴν ἐν τόπῳ καλουμένῳ Κρυπτῷ. Τελεῖται δὲ ἡ σύναξις αὐτῶν ἐν τῷ ἁγιωτάτῳ αὐτῶν μαρτυρείῳ τῷ ὄντι πέραν ἐν τοῖς Εὐδοξίου ἐπέκεινα Ἀνάπλου καὶ ἐν τῇ ἁγιωτάτῃ ἐκκλησίᾳ τῆς ἁγίας Εἰρήνης τῆς παλαιᾶς καὶ νέας.

Ἀγαθαγγέλου καὶ Κλήμεντος αἱμάτων
τὸ τοῦ ξίφους δίψαιμον ἐπλήσθη στόμα, 
Εἰκάδι δὲ τμήθητε* τρίτῃ Ἀγαθάγγελε, Κλήμη.

[* δὲ τμήθης Α.
Ἡ τούτου Ἀκολουθία ἐξεδόθη τὸ πρῶτον ἐν Βενετίᾳ τῷ 1782 μετὰ Εὐχολογίου ἐν τουρκικῇ διαλέκτῳ ἔνθα καὶ ἡ Ἀκολουθία ἑλληνιστί· ἄλλαι δύο ἐκδόσεις ὅμοιαι ἐγένοντο τουρκιστὶ τῷ 1794 καὶ 1852 (ἴδ. L. Petit, Bibliographie des Acolouthies grecques, σ. 41-42)]

Πηγή: Σωφρονίου πρ. Λεοντοπόλεως (Εὐστρατιάδου), Ἁγιολόγιον τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1961.

Ἐπιμέλεια: Ἐμμανουὴλ Δρυλεράκης γιὰ τὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Αὐστρίας